[Chi Tiết] Lý thuyết + Bài Tập Phản Ứng Este Hóa Đầy Đủ Nhất!

Bài cuối cùng của phần hóa hữu cơ lớp 11 và bài đầu tiên của chương trình hóa lớp 12, các bạn rất thường gặp đến cụm từ: “Phản ứng este hóa”. Có thể nói rằng, đây là phần kiến thức quan trọng và xuất hiện khá nhiều trong các đề thi môn hóa. Do vậy, để làm chính xác và rút ngắn được thời gian làm bài thì các bạn phải nắm vững được các kiến thức xoay quanh chuyên đề này.

Đừng quá lo lắng! Các thắc mắc bao gồm: Phản ứng este hóa là gì? Đặc điểm và hiệu suất của phản ứng này như thế nào?… sẽ được gia sư Thành Tâm giải đáp qua bài viết dưới đây. Hãy cùng đọc và tham khảo nhé!

>>> Xem thêm: Địa chỉ cung cấp gia sư môn hóa giỏi, dạy chuẩn phương pháp

Phản ứng este hóa là gì?

Phản ứng este hóa là phản ứng giữa axit cacboxylic và ancol trong điều kiện nhiệt độ, có xúc tác H2SO4 đặc làm xúc tác. Đây là phản ứng thuận nghịch chứ không phải phản ứng một chiều.

Phương trình tổng quát: 

R(COOH)x + R'(OH)y ↔  Ry(COO)xyR’x + xyH2O (Xúc tác nhiệt độ, H2SO4)

Trong đó: x, y lần lượt là số lượng nhóm chức -COOH và  -OH.

Trong trường hợp, axit cacboxylic và ancol đơn chức thì phương trình phản ứng có dạng:

RCOOH + R’OH ↔ RCOOR’  +  H2O (Xúc tác nhiệt độ, H2SO4)

Cơ chế của phản ứng este hóa

Với những bạn học chương trình hóa học nâng cao thì việc tìm hiểu về cơ chế của loại phản ứng này là rất cần thiết. Cơ chế phản ứng được hiểu một cách đơn giản là quá trình diễn ra phản ứng. Cụ thể:

Vai trò của H2SO4 đặc trong phản ứng giữa axit hữu cơ và ancol

• Là chất xúc tác làm tăng tốc độ phản ứng, tức là làm cho cân bằng phản ứng nhanh chóng được thành lập.
• Bản chất của H2SO4 đặc có tính háo nước. Do vậy, nước tạo thành sau phản ứng sẽ được H2SO4 hút, làm cho cân bằng phản ứng diễn ra theo chiều thuận → Tăng hiệu suất của phản ứng.
• Tuyệt đối không thể thay axit H2SO4 đặc bằng axit H2SO4 loãng vì axit H2SO4 loãng không hút được nước.

Ví dụ: Tiến hành thí nghiệm điều chế etyl axetat theo các bước sau đây:

Bước 1 : Cho 1ml C2H5OH, 1 ml CH3COOH và vài giọt dung dịch H2SO4 đặc vào ống nghiệm

Bước 2 : Lắc đều ống nghiệm, đun cách thủy(trong nồi nước nóng) khoảng 5 -6 phút ở 65 -70oC

Bước 3 : Làm lạnh, sau đó rót 2ml dung dịch NaCl bão hòa vào ống nghiệm

Phát biểu nào sau đây sai:

A. Sau bước 2, trong ống nghiệm vẫn còn C2H5OH và CH3COOH
B. H2SO4 đặc có vai trò vừa làm chất xúc tác vừa làm tăng hiệu suất sản phầm
C. Sau bước 3, chất lỏng trong ống nghiệm tách thành hai lớp
D. Mục đích chính của việc thêm dung dịch NaCl bão hòa là để tránh phân hủy sản phẩm.

→ Chọn D

Giải thích:

Ý A đúng vì phản ứng thuận nghịch nên cả 2 chất không phản ứng hết
Ý B đúng vì H2SO4 háo nước nên cân bằng chuyển dịch theo chiều thuận → tăng hiệu suất phản ứng
Ý C đúng vì thêm NaCl vào làm tăng khối lượng riêng dung dịch và giảm độ tan của este nên chất lỏng tách lớp

Hiệu suất phản ứng este hóa

Hiệu suất của phản ứng giữa axit hữu cơ và ancol (este hóa) nhỏ hơn 100% (H < 100%). Thông thường, trong bài toán tính hiệu suất, đề bài sẽ yêu cầu tính khối lượng của chất tham gia và sản phẩm. 

Cụ thể:

Bài tập về phản ứng của axit hữu cơ và ancol

Bài 1: Đun 12 gam axit axetic với 13,8 gam etanol (có H2SO4 đặc làm xúc tác) đến khi phản ứng đạt tới trạng thái cân bằng, thu được 11 gam este. Hiệu suất của phản ứng este hoá là
A. 62,5%

B. 75%

C. 55%

D. 50%.

Bài 2: Đun nóng 6,0 gam CH3COOH với 6,0 gam C2H5OH (có H2SO4 làm xúc tác, hiệu suất phản ứng este hoá bằng 50%). Khối lượng este tạo thành là
A. 6,0 gam

B. 4,4 gam

C. 8,8 gam

D. 5,2 gam

Gia sư dạy hóa lớp 11 của Thành Tâm hi vọng qua bài viết này, các bạn sẽ lần lượt giải đáp được những thắc mắc của mình về phản ứng este hóa một cách chi tiết và dễ hiểu nhất. Sẽ không quá khó nếu các bạn hiểu được bản chất của kiến thức đúng không nào.

Mọi chi tiết và thắc mắc vui lòng liên hệ về số hotline 0374771705 hoặc fanpage để được tư vấn và hướng dẫn.

TRUNG TÂM GIA SƯ THÀNH TÂM – NƠI CUNG CẤP GIA SƯ CHẤT LƯỢNG HÀNG ĐẦU TẠI HCM

Văn phòng đại diện: 35/52 Đường 44, Phường Hiệp Bình Chánh, Quận Thủ Đức, HCM

HOTLINE: 0374771705 (Cô Tâm)

>>>> Xem thêm: [Giải đáp A-Z] Các chất nào tham gia phản ứng tráng gương?